Дар шароити ҷаҳони муосир ҳамкориҳои минтақавӣ ҳамчун воситаи муҳимми таъмини субот ва рушди иқтисодӣ барои кишварҳо аҳаммияти хоса доранд. Тоҷикистон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон, ки ба ҳамсоягии таърихӣ ва фарҳангии қавӣ пайванд доранд, имрӯз дар марҳилаи нави ҳамгироӣ ва ҳамкориҳои стратегӣ қарор доранд.

Дар тӯли таърих кишварҳои Осиёи Марказӣ ҳамеша бо ҳам робитаҳои зичи сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангӣ доштанд. Тоҷикистон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон, ки имрӯз ҳамчун давлатҳои мустақил арзи ҳастӣ доранд, аз лиҳози таърихӣ ба ҳам пайванди амиқ доранд. Аз замони Роҳи Абрешим то даврони Шӯравӣ ва то ба истиқлолият расидан, ин кишварҳо ҳамеша дар таҳаввулоти иқтисодӣ ва сиёсии минтақа нақши бориз доштанд. Имрӯз, бо талошҳои роҳбарони се давлат, ҳамкориҳои стратегӣ ба марҳилаи нав ворид шуда, барои рушди босуботи минтақа заминаи қавӣ фароҳам овардаанд. Дар асрҳои миёна, ин се минтақа ҷузъи муҳимми Роҳи Абрешим буданд, ки тиҷорат, фарҳанг ва муносибатҳои дипломатиро таҳким мебахшид.

Ҳамкориҳои байнидавлатии Тоҷикистон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон дар даҳсолаҳои охир таҳаввулоти ҷиддиро паси сар намудаанд. Пас аз ба истиқлолият расидани ин кишварҳо, муносибатҳои байниҳамдигарӣ гуногунҷабҳа рушд ёфтанд. Имрӯз, ҳамкорӣ дар соҳаҳои иқтисод, тиҷорат, нақлиёт, амният ва фарҳанг бо суръати баланд густариш меёбад. Аз ҷумла, ҳамкории иқтисодӣ бо афзоиши гардиши мол миёни ин се давлат ва сармоягузориҳои муштарак дар лоиҳаҳои стратегии инфрасохторӣ ва энергетикӣ қувват гирифтааст. Коридорҳои нақлиётӣ ва савдо байни кишварҳо осонтар ва самараноктар шуда, имкониятҳои нави ҳамгироӣ фароҳам овардаанд.

Дар раванди рушди ҳамкориҳои минтақавӣ нақши Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хеле муҳим аст. Пешвои муаззами миллат бо сиёсати хирадмандона ва ташаббусҳои созандаи худ ҳамеша талош намудаанд, ки муносибатҳои дӯстона ва ҳамсоягии нек бо кишварҳои ҳамсоя тақвият ёбанд. Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бисёр масъалаҳои ҳалталаби минтақавӣ, аз ҷумла тақсимоти захираҳои обӣ, ҳамгироии иқтисодӣ ва ҳамкории амниятӣ мавқеи устувор ва созандаро ишғол менамоянд. Тавассути сиёсати мутавозин ва манфиатовар, Пешвои миллат тавонистанд муносибатҳои байнидавлатиро ба сатҳи нави ҳамкорӣ ва эътимоди мутақобила бароранд.

Дар солҳои охир ҳамкориҳои иқтисодӣ, фарҳангӣ ва амниятии байни се давлат бо суръати баланд рушд мекунанд. Аз ҷумла, Тоҷикистон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон дар самтҳои зерин ҳамкории фаъол доранд: иқтисод ва тиҷорат – бозорҳои муштарак, густариши сармоягузориҳои хориҷӣ ва лоиҳаҳои инфрасохторӣ; энергетика ва об – истифодаи оқилонаи захираҳои обӣ ва нерӯгоҳҳои обии минтақа; нақлиёт ва логистика – эҷоди роҳҳои нави транзитӣ ва соддагардонии интиқоли мол; фарҳанг ва маориф – тақвияти робитаҳои илмӣ, омӯзишӣ ва фарҳангӣ байни кишварҳо; амният ва ҳамкории сиёсӣ – мубориза бо хатарҳои муосир, аз ҷумла терроризм, қочоқи маводи мухаддир ва ҷинояткории муташаккил.

Ин самтҳоиҳамкорӣ метавонанд бо сиёсати созандаи кишварҳо боз ҳам васеъ ва самаранок гарданд. Тайи солҳои охир, ҳамкориҳои иқтисодӣ, сиёсӣ ва фарҳангии ин се кишвар таҳким ёфта, шарикӣ дар соҳаҳои гуногун тақвият меёбад. Махсусан, дар соҳаи тиҷорат, сармоягузорӣ ва ҳамкориҳои инфрасохторӣ тағйироти мусбат ба назар мерасад. Қарордодҳои нави тиҷоратӣ ва ҳамоҳангсозии лоиҳаҳои иқтисодӣ имконият медиҳанд, ки захираҳои мавҷуда ба таври самаранок истифода шаванд.
Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун раҳбари пешсафи минтақа ба таҳкими равобити ҳамсоягӣ ва рушди ҳамкориҳои стратегӣ саҳми назаррас мегузорад. Иқдоми Пешвои миллат дар ҳаллу фасли масъалаҳои обу энергетика, тиҷорати озод ва амнияти минтақавӣ боиси эҷоди шароити мусоид барои рушди иқтисодӣ гардид.

Бо дарназардошти рушди босуръати ҳамкориҳои сеҷониба, интизор меравад, ки ҳамгироии кишварҳо дар оянда боз ҳам густариш ёбад. Имкониятҳои фаровон дар бахшҳои саноат, кишоварзӣ ва технологияҳои инноватсионӣ имкон медиҳанд, ки Осиёи Марказӣ ба як минтақаи қудратманди иқтисодӣ табдил ёбад.

Пас аз фурӯпошии Иттиҳоди Шӯравӣ муносибатҳои байни се кишвар бо тағйиротҳои ҷиддӣ рӯ ба рӯ шуд, ки ҳам ҳамкориҳо ва ҳам мушкилотро дар бар мегирифт. Пас аз ба даст овардани истиқлолият дар солҳои 90-ум, ҳар яке аз ин се кишвар бо мушкилоти сиёсӣ ва иқтисодӣ рӯбарӯ шуд. Сарҳадҳои нави давлатӣ, ихтилофҳо дар масъалаи обу замин, инчунин мушкилоти интиқоли молу коло байни давлатҳо равобитро мураккаб мегардонд. Тоҷикистон ҷанги шаҳрвандиро паси сар намуд, ки рушди иқтисодии онро суст кард. Ӯзбекистон ва Қирғизистон низ бо мушкилоти сиёсӣ ва иқтисодӣ рӯ ба рӯ шуданд. Дар ин давра, муносибатҳои байнидавлатӣ мураккаб буда, ҳамкориҳо ба сатҳи камтарин расиданд.

Аз нимаи солҳои 2000-ум инҷониб, ҳамкориҳои Тоҷикистон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон тадриҷан беҳтар шудан гирифтанд. Бо талошҳои роҳбарони давлатҳо ва таъсиси созмонҳои ҳамгироӣ, ҳамкориҳои иқтисодӣ, сиёсӣ ва амниятӣ қавитар гардид. Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун роҳбари пешсафи минтақа нақши бузург дар таҳкими ҳамкориҳои Тоҷикистону Ӯзбекистон ва Қирғизистон доранд. Бо ташаббусҳои дипломатӣ, Пешвои миллат тавонистанд муносибатҳои байнидавлатиро ба сатҳи баландтар бароранд, аз ҷумла:

 - ҳалли баҳсҳои марзӣ бо Қирғизистон ва таҳкими робитаҳо бо Ӯзбекистон;

 - ташаббусҳои стратегӣ дар масъалаи обу энергетика;

 - пешбурди ҳамкориҳои иқтисодӣ ва ташкили шароити мусоид барои тиҷорати озод.

Дар солҳои наздик, интизор меравад, ки муносибатҳои байни се кишвар боз ҳам таҳким ёбанд. Бо рушди ҳамкориҳои иқтисодӣ, татбиқи лоиҳаҳои бузурги инфрасохторӣ ва беҳтар шудани ҳамкориҳои сиёсӣ, Осиёи Марказӣ метавонад ба як қутби муҳимми иқтисодӣ ва стратегӣ дар ҷаҳон табдил ёбад.

Имрӯз Тоҷикистон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон дар роҳи таҳкими ҳамкориҳои стратегии худ қарор доранд. Бо талошҳои Пешвои миллат ва сиёсати хирадмандона, ҳамгироии ин се давлат ба сатҳи баландтар расида, барои рушди минбаъдаи минтақаи Осиёи Марказӣ заминаи мустаҳкам фароҳам овардааст. Дар оянда, идомаи ин раванд ва таҳкими ҳамкориҳои минтақавӣ метавонад на танҳо ба рушди иқтисодӣ ва суботи сиёсӣ мусоидат намояд, балки ба таҳкими ваҳдат ва ҳамгироии мардумони минтақа низ нақши муҳим гузорад.

Сафаров Усмон Шаҳобиддинович, муаллими калони кафедраи иқтисодиёти ҷаҳон ва муносибатҳои байналмилалӣ